Kinh doanh homestay đang là lựa chọn phổ biến trong số các ý tưởng kinh doanh dịch vụ lưu trú cho khách du lịch ở thời điểm hiện nay. Tuy nhiên, khi bắt tay vào triển khai mô hình này, nhiều người còn băn khoăn không biết thủ tục kinh doanh homestay như thế nào để có thể bắt đầu hoạt động kinh doanh hợp pháp và hiệu quả.

Ở thời điểm hiện tại, kinh doanh homestay là một loại hình kinh doanh hấp dẫn, thu hút ngày càng nhiều người tham gia đầu tư bởi khả năng sinh lời cao. Nhu cầu lưu trú độc đáo, gần gũi với văn hóa bản địa ngày càng tăng mạnh – đặc biệt ở các địa phương có tiềm năng du lịch như Đà Lạt, Sa Pa, Ninh Bình, Hội An, Hà Giang… Mặc dù vậy, để đưa homestay đi vào hoạt động đúng pháp luật và khai thác hiệu quả, bạn cần thực hiện đầy đủ các thủ tục kinh doanh homestay theo quy định mới nhất đến năm 2025. Dưới đây, Thế Hệ Khởi Nghiệp sẽ hướng dẫn bạn chi tiết từ A đến Z.

Kinh doanh homestay là hình thức kinh doanh dịch vụ lưu trú du lịch phổ biến ở thời điểm hiện nay.

1. Điều kiện về thủ tục kinh doanh homestay

Theo quy định của pháp luật, kinh doanh homestay là một trong số các loại hình kinh doanh lưu trú du lịch được điều chỉnh bởi Mục 4, Chương 6 Luật Du lịch 2005 và được hướng dẫn tại Điều 17, Nghị định số 92/2007/NĐ-CP, quy định chi tiết về một số điều của Luật Du lịch.

Tại Khoản 1.7 Mục 1 Phần II của Thông tư 88/2008/TT-BVHTTDL (có hiệu lực từ ngày 30/01/2009), hướng dẫn thực hiện Nghị định số 92/2007/NĐ-CP, có quy định rõ về tiêu chí phân loại, xếp hạng cơ sở lưu trú du lịch như sau:

“Nhà ở có phòng cho khách du lịch thuê (homestay) là nơi sinh sống của người sở hữu hoặc sử dụng hợp pháp trong thời gian cho thuê lưu trú du lịch, có trang thiết bị, tiện nghi cho khách du lịch thuê lưu trú, có thể có dịch vụ khác theo khả năng đáp ứng của chủ nhà.”

Tuy nhiên, theo Luật Du lịch 2017 (hiện hành) và Nghị định số 168/2017/NĐ-CP, được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 94/2021/NĐ-CP, các điều kiện kinh doanh dịch vụ lưu trú (bao gồm cả homestay) đã có sự cập nhật cụ thể hơn, phù hợp với tình hình thực tế và xu hướng du lịch cộng đồng hiện nay:

Theo Điều 49 Luật Du lịch 2017, tổ chức, cá nhân kinh doanh lưu trú du lịch cần đáp ứng các điều kiện sau:

a) Có đăng ký kinh doanh theo quy định của pháp luật hiện hành.

• Chủ homestay cần đăng ký kinh doanh hộ cá thể hoặc doanh nghiệp tùy quy mô. Việc đăng ký có thể thực hiện online qua Cổng Dịch vụ công quốc gia.

b) Đáp ứng các điều kiện về an ninh, trật tự, phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm (nếu có phục vụ ăn uống).

• Cần xin Giấy xác nhận đủ điều kiện an ninh trật tự từ công an cấp huyện.

• Có thể cần Giấy chứng nhận phòng cháy chữa cháy, đặc biệt nếu homestay từ 3 tầng trở lên hoặc có sức chứa lớn.

• Nếu có phục vụ ăn sáng hay nấu ăn cho khách, nên đăng ký thêm điều kiện an toàn thực phẩm.

c) Đáp ứng điều kiện tối thiểu về cơ sở vật chất kỹ thuật và dịch vụ phục vụ khách du lịch.

• Cần có các thiết bị sinh hoạt cơ bản như giường, nệm, tủ, quạt/máy lạnh, nhà vệ sinh sạch sẽ, wifi, bàn tiếp khách…

• Với những homestay hướng tới khách nước ngoài, cần bố trí thêm bảng hướng dẫn tiếng Anh và bộ sơ cứu y tế cơ bản.

• Từ năm 2023–2025, Tổng cục Du lịch đã có hướng dẫn bổ sung về tiêu chuẩn “Homestay xanh” và “Homestay cộng đồng” trong chương trình phát triển du lịch bền vững, khuyến khích các homestay gắn với bản sắc văn hóa bản địa, giảm thiểu nhựa và sử dụng năng lượng tiết kiệm.

2. Lựa chọn hình thức kinh doanh để đăng ký

Kinh doanh homestay là hình thức dịch vụ lưu trú mà khách hàng trả tiền để được trải nghiệm và sống chung như người bản xứ tại địa phương. Tùy theo quy mô kinh doanh theo hình thức cá nhân, hộ gia đình hay tổ chức mà bạn có thể lựa chọn loại hình kinh doanh phù hợp để đăng ký giấy phép kinh doanh homestay.

• Nếu bạn kinh doanh nhỏ lẻ, quy mô gia đình thì có thể đăng ký kinh doanh theo hình thức hộ kinh doanh cá thể. Đây là loại hình được khuyến khích đối với mô hình homestay nhỏ từ 1–5 phòng, không cần kế toán riêng, thủ tục đơn giản, chi phí thấp và phù hợp với hầu hết các hộ dân tại các vùng du lịch cộng đồng. Hồ sơ đăng ký hộ kinh doanh có thể nộp tại UBND cấp huyện hoặc Phòng Kinh tế cấp quận/huyện nơi đặt địa điểm kinh doanh.

• Nếu bạn kinh doanh với quy mô lớn hơn, có nhu cầu phát triển chuỗi homestay, hợp tác với đối tác hoặc đầu tư chuyên nghiệp, thì nên đăng ký theo loại hình doanh nghiệp (công ty TNHH, công ty cổ phần, doanh nghiệp tư nhân…) để thuận tiện trong việc ký hợp đồng, xuất hóa đơn, thuê nhân viên và mở rộng quy mô. Khi đăng ký doanh nghiệp, bạn cần nộp hồ sơ tại Sở Kế hoạch và Đầu tư nơi đặt trụ sở.

Dù lựa chọn loại hình nào, bạn cũng cần đảm bảo đáp ứng đầy đủ các điều kiện kinh doanh dịch vụ lưu trú được quy định tại Luật Du lịch 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành, bao gồm điều kiện về cơ sở vật chất, phòng cháy chữa cháy, an ninh trật tự, bảo vệ môi trường và an toàn thực phẩm nếu có phục vụ ăn uống.

3. Chuẩn bị các điều kiện cần thiết để được cấp giấy phép kinh doanh homestay

Trước khi được cấp giấy phép kinh doanh homestay theo hình thức hộ kinh doanh cá thể hoặc doanh nghiệp, cơ sở lưu trú phải được cơ quan có thẩm quyền tiến hành kiểm tra, thẩm định để đánh giá mức độ đáp ứng các điều kiện kinh doanh lưu trú du lịch theo quy định của pháp luật hiện hành.

Để đảm bảo quá trình đăng ký giấy phép kinh doanh diễn ra thuận lợi, bạn cần chuẩn bị và đáp ứng đầy đủ các điều kiện cơ bản dưới đây:

• Diện tích và thiết kế phòng lưu trú: Homestay cần có không gian phòng ở phù hợp, thoáng mát và đảm bảo tiêu chuẩn diện tích tối thiểu. Theo quy định, diện tích phòng đơn tối thiểu từ 8m² trở lên và phòng đôi từ 10m² trở lên, có cửa sổ hoặc hệ thống thông gió tự nhiên.

• Trang thiết bị và tiện nghi cơ bản: Mỗi phòng cần được trang bị đầy đủ các tiện nghi sinh hoạt cơ bản như giường, nệm, quạt hoặc điều hòa, đèn chiếu sáng, ổ điện an toàn. Phòng tắm, nhà vệ sinh cần được lắp đặt đầy đủ thiết bị như lavabo, vòi sen, khăn tắm, xà phòng, giấy vệ sinh, bàn chải đánh răng, gương soi…

• Đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC): Cơ sở homestay phải có phương án phòng cháy chữa cháy, lối thoát hiểm rõ ràng, bình chữa cháy, nội quy PCCC được dán tại nơi dễ thấy. Nên tổ chức tập huấn hoặc đào tạo cơ bản về PCCC cho người trong gia đình hoặc nhân viên.

• Niêm yết giá công khai: Theo quy định, mọi cơ sở kinh doanh lưu trú đều phải niêm yết giá dịch vụ công khai tại quầy tiếp tân hoặc nơi khách dễ quan sát. Giá niêm yết phải rõ ràng, minh bạch, đúng với giá thực tế, tránh gây hiểu nhầm hoặc bị xử lý vì hành vi “chặt chém” du khách.

• Đảm bảo an ninh, trật tự và môi trường: Homestay cần đảm bảo khu vực xung quanh không ảnh hưởng đến trật tự an ninh địa phương. Phải có biện pháp bảo vệ môi trường như thu gom rác thải, xử lý nước thải hợp vệ sinh.

Việc đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên không chỉ giúp bạn được cấp giấy phép kinh doanh homestay hợp pháp, mà còn góp phần nâng cao trải nghiệm và độ hài lòng của khách du lịch, từ đó tạo uy tín và phát triển kinh doanh bền vững.

Để đủ điều kiện kinh doanh homestay, bạn cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn về phòng ốc, trang thiết bị tiện nghi đồng thời có niêm yết giá cả cụ thể cho du khách thuê phòng.

4. Hồ sơ đăng kí cấp giấy phép kinh doanh homestay

Nếu bạn kinh doanh theo hình thức hộ kinh doanh cá thể thì bạn nộp hồ sơ đăng ký kinh doanh hộ kinh doanh cá thể và trình tự đăng ký được quy định tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP. Theo đó nếu bạn kinh doanh theo hộ gia đình thì phải cử một người đại diện gia đình gửi Giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh đến cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi đặt địa điểm kinh doanh. Trong giấy đề nghị đăng kí có ghi đầy đủ các thông tin bao gồm tên hộ kinh doanh dịch vụ du lịch homestay, địa chỉ homestay kèm theo số điện thoại và địa chỉ email để liên lạc khi cần. Đi cùng với đó là ghi ngành nghề kinh doanh là kinh doanh dịch vụ du lịch homestay, số vốn cụ thể bỏ ra để kinh doanh homestay, số lao động sử dụng khi homestay đi vào hoạt động.

Khi kinh doanh homestay, bạn nên đăng ký kinh doanh theo hình thức hộ kinh doanh cá thể đồng thời nộp hồ sơ tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi đặt địa điểm kinh doanh.

Khi kinh doanh homestay, bạn nên đăng ký kinh doanh theo hình thức hộ kinh doanh cá thể đồng thời nộp hồ sơ tại cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện nơi đặt địa điểm kinh doanh. Hồ sơ cần bao gồm giấy đề nghị đăng ký hộ kinh doanh, bản sao hợp lệ Căn cước công dân hoặc Chứng minh nhân dân hoặc Hộ chiếu còn hiệu lực của người đại diện hộ kinh doanh hoặc của các thành viên tham gia hộ kinh doanh. Nếu homestay là nhà thuê thì cần có hợp đồng thuê nhà hợp pháp, có thể công chứng hoặc chứng thực để đảm bảo giá trị pháp lý. Ngoài ra, một số địa phương có thể yêu cầu kèm theo bản kê khai cơ sở vật chất và sơ đồ mặt bằng nơi kinh doanh.

Hồ sơ nộp tại Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện. Sau khi nộp hồ sơ, bạn cần đóng lệ phí đăng ký theo quy định (khoảng 100.000 – 300.000 VNĐ tùy địa phương) và chờ cấp giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh trong vòng 3 – 5 ngày làm việc. Như vậy, nếu bạn muốn kinh doanh dịch vụ lưu trú homestay thì cần thực hiện theo các điều kiện và thủ tục kinh doanh homestay như trên để đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

5. Thời hạn bạn nhận được giấy phép kinh doanh homestay

Khi bạn gửi hồ sơ để làm giấy phép kinh doanh thì đại diện chính quyền sẽ cấp cho bạn một phiếu biên nhận hồ sơ. Với biên nhận này, trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ hợp lệ, bạn sẽ được cấp giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh. Trong trường hợp quá thời hạn mà bạn chưa nhận được giấy phép kinh doanh hoặc không có phản hồi rõ ràng từ cơ quan đăng ký, bạn có quyền khiếu nại hoặc yêu cầu giải trình lý do chậm trễ theo quy định pháp luật.

Sau khi hoàn tất thủ tục cấp phép, cơ quan đăng ký kinh doanh cấp huyện sẽ đồng thời chuyển thông tin đăng ký hộ kinh doanh của bạn sang Chi cục Thuế cùng cấp để tiến hành mã số thuế và quản lý thuế theo đúng quy định hiện hành. Bạn sẽ được hướng dẫn thực hiện các nghĩa vụ thuế như kê khai thuế khoán, đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử (nếu cần), và nộp lệ phí môn bài phù hợp với doanh thu của hộ kinh doanh.

6. Đăng kí xếp hạng cho homestay

Một công việc khác bạn phải làm trong thủ tục kinh doanh homestay nếu muốn kinh doanh một cách chuyên nghiệp và bài bản, đồng thời tăng mức độ tin tưởng đối với khách du lịch, đó chính là đăng ký xếp hạng cho homestay với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Cụ thể, sau khi homestay được cấp giấy phép hoạt động thì trong vòng 3 tháng đầu, theo Điều 50 Luật Du lịch năm 2017 (thay thế Điều 65 cũ), bạn phải gửi hồ sơ đề nghị công nhận hạng cơ sở lưu trú du lịch đến Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch nơi đặt homestay.

Đăng ký xếp hạng cho homestay giúp tạo dựng sự chuyên nghiệp và nâng cao uy tín, từ đó giúp homestay của bạn gây dựng được niềm tin với khách hàng cũng như được ưu tiên hơn trên các nền tảng đặt phòng trực tuyến như Agoda, Booking, Traveloka hoặc Google Travel.

Đăng ký xếp hạng cho homestay giúp tạo dựng sự chuyên nghiệp và giúp homestay của bạn gây dựng được niềm tin với khách hàng.

Hồ sơ đăng ký xếp hạng bao gồm: Đơn đề nghị xếp hạng cơ sở lưu trú du lịch (theo mẫu tại Phụ lục ban hành kèm Thông tư 06/2022/TT-BVHTTDL), Bảng tự đánh giá chất lượng theo tiêu chuẩn phân hạng homestay, Danh sách quản lý và nhân viên phục vụ, Bản sao công chứng Giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh, Chứng chỉ hoặc giấy xác nhận nghiệp vụ quản lý lưu trú của người phụ trách homestay, Văn bản xác nhận hoặc cam kết đảm bảo an toàn về phòng cháy chữa cháy, cùng biên lai nộp lệ phí thẩm định theo quy định hiện hành.

Xem thêm Kế hoạch kinh doanh homestay từ A đến Z cho người mới bắt đầu

Trên đây Thế Hệ Khởi Nghiệp đã chia sẻ chi tiết về thủ tục kinh doanh homestay, hi vọng rằng những thông tin này có thể giúp bạn định hướng rõ ràng trong giai đoạn khởi đầu kinh doanh. Việc hoàn thiện giấy phép kinh doanh homestay không chỉ giúp bạn tuân thủ đúng pháp luật mà còn tạo dựng được niềm tin với du khách, từ đó giúp hoạt động kinh doanh trở nên chuyên nghiệp và thuận lợi hơn. Chúc bạn thành công khi khởi nghiệp với mô hình homestay tại thời điểm hiện nay!